Cześć! Dobrze Cię widzieć w newsletterze Crypto Wild West 🌵
To miejsce, w którym opisuję swoje podejście do rynku kryptowalut.
To miejsce, w którym sprawiam, że Dziki Zachód staje się bardziej friendly dla każdego człowieka.
W dwudziestym siódmym wydaniu:
Dzisiaj poruszymy temat web3 gaming. Działam w kilku projektach z tym związanych, byłem na kilku eventach gamingowych i mam swoje przemyślenia.
Mimo tego, że nie zajmuję się aktywnie budowaniem gier, patrząc wstecz można skumać, co działa, a co nie (w samej mechanice gier).
Jakie robimy błędy?
Co jest nie tak?
Jak to poprawić?
I jak wygląda przyszłość blockchain gaming?
Let’s dive into the rabbit hole.
“To treść nie jest poradą inwestycyjną w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19.10.2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Ta treść ma charakter informacyjno- edukacyjny i jest wyrazem moich osobistych poglądów. Treści te mogą być pomocne w zarabianiu. Nie stanowią one jednak porad inwestycyjnych. Żadna z instrukcji przedstawionych w artykule nie daje gwarancji zysku, ani chociażby odzyskania wpłaconych pieniędzy.”
Spis treści 📝
Dlaczego gry P2E nie dają rady?
4 wnioski z raportu od Galaxy
Jak blockchain stack ulepsza gaming?
Czy web3 gaming = P2E?
Web2 Gaming vs Web3 Gaming
Bear market vs fundamentals
Jak może wyglądać adopcja web3 gaming?
(1) Dlaczego P2E Games Nie Dają Rady?
Chyba nie ma wątpliwości, że obecna branża gier play2earn nie daje rady. Można śmiało powiedzieć, że emocje opadły, gracze odeszli, Axie już nie jest tak opłacalne, żeby w nie grać, i w końcu można wyciągnąć jakieś logiczne wnioski z pierwszej “bańki”.
(1.1) Model Finansowania (Skąd Kasa?)
Jeśli projekt ma być play2earn, to musi mieć model finansowania. Musi spinać się ekonomicznie. Dotychczas pieniądze w P2E pochodziły albo z depozytów innych graczy, z pieniędzy od VC (które w pewnym momencie się kończą), albo z reklam.
(1.2) Aspekt Fun2Play
Myślę, że 90% gier blockchainowych nie miałoby użytkowników, gdyby nie aspekt earn. Natomiast nie tak wygląda świat gier. CS:GO, League of Legends, czy inne, są po prostu Fun2Play, a nie Play2Earn, i ludzie grają w nie dla rozrywki, bez żadnej zachęty ekonomicznej.
(1.3) Użytkownicy
Jeśli gra na siebie nie zarabia, w dłuższym terminie zniknie z rynku.
Przykładowo, zazwyczaj na wczesnym etapie rozwoju gry ogromne fundusze pakowane są w pozyskanie użytkowników. Tak, nagrody są bardzo wysokie, a defaultowo mają zostać obniżone, np. po osiągnięciu break-even point.
Natomiast jeżeli gracz zarabia $50 na tydzień, a potem $25 na tydzień, a potem $1 na tydzień (za te same aktywności), w pewnym momencie przestanie grać w grę (mimo że normalnie nie dostałby nic).
External motivation decreases internal motivation.
Twórcy P2E optymalizują nie pod to, co trzeba: skupiają się aspekcie earn.
short-term: wzrost użytkowników
long-term: odpływ użytkowników (bo nikt nie gra dla funu, a wszycy grają dla pieniędzy)
(1.4) TL;DR
Gry P2E upadają, bo:
nie ma modelu ekonomicznego, który płaciłby za wynagrodzenie dla graczy
nie ma innej niż finansowa motywacji do grania
gry p2e nie są fun2play
technologia blockchain jest super, ale nie każda gra jej potrzebuje (a niektóre projekty wpychają aspekt blockchainowy na siłę)
plus często gry p2e budują ludzie, którzy nie wiedzą, z czym to się je (o czym za chwilę)
(2) Cztery Wnioski z Raportu od Galaxy
(2.0) Wstęp
Kilka dni temu przeszedł mi przez ręcę raport o gamingu stworzony przed Galaxy. Sama treść ma prawie 60 stron. Przejrzałem cały i znalazłem kilka ciekawych punktów, które mogą Cię zainteresować.
Let’s get into it!
(2.1) Najpierw gra, potem tokeny
Zdecydowana większość projektów za wcześnie wypuszcza tokeny. Potem, zamiast zajmować się dowiezieniem gry, zajmują się zadowoleniem społeczności tokenowej, która jest bardzo wybredna, zwłaszcza jeżeli token nie rośnie.
IMO trudniej (ale lepiej) jest zebrać kasę od funduszy, a listing tokena zrobić dopiero kiedy gra zacznie być grywalna (albo w ogóle będzie istnieć :)
(2.2) Stworzenie dobrego bridge’a = multi-trillion dollar opportunity
Na tym etapie rynku founderzy budują na różnych łańcuchach. Wszystko jest rozproszone na chainy EVM i non-EVM. Nie ma interoperacyjności.
A jeśli nawet jakaś jest, to nie jest bezpieczna - obecna infrastruktura mostów opiera się o middle-chain.
Właśnie na niego najczęściej odbywają się ataki, więc sam mechanizm z definicji jest skazany na porażkę ( I mean dopóki jest dobrze, to jest dobrze. Gorzej, jak zaczyna być źle i hackerzy drenują liquidity).
W każdym razie firma (lub firmy), która stworzy rozwiązanie umożliwiające bezpieczne, szybkie i dobre UX-owo bridge’owanie assetów, zarobi gruby hajs :)
(2.3) Nie wszystko musi być on-chain
Mam wrażenie, że część founderów na siłę umieszcza wszystko na blockchainie. Czy to ma sens? Dobre gry web3 używają mechanizmu typu mix - część assetów znajduje się offchain, a część onchain.
Wniosek? Żeby sprostać oczekiwaniom graczy (nie tylko tych z krypto*) , potrzebujemy mixu rozwiązań technologicznych.
Ten przykład można porównać do bycia twórcą internetowym: jeśli masz fajne treści i nagrywasz podcast, a ktoś na Ciebie trafia, i nie lubi podcastów, to albo zacznie lubić, albo tracisz użytkownika. That how it works.
Właśnie dlatego warto mieć bloga, youtube’a, podcast, czy twittera, żeby każdy znalazł coś dla siebie.
*Czemu gwiazdka? Gry, które zamykają się tylko na użytkowników krypto, strzelają sobie w kolano. Społecznośc krypto jest (nadal) mała. Jeśli chcemy osiągnąć adopcję, musimy wprowadzać rozwiązania również pod mainstream (i portfelowe rozwiązania custodial, o których na końcu). Plus większość graczy web2 ma onchain assets w głębokim poważaniu - dla nich liczy się fan z gry.
(2.4) Era nowych modeli biznesowych
Web3 developers, oprócz tradycyjnych modeli zarobkowych, mogą tworzyć modele biznesowe częściowo oparte o fees, czy royalties.
Przykładowo, dwie niezależne gry budują produkty na tym samym blockchainie i dostarczają płynność do największej puli w ramach swojego ekosystemu na Uniswapie.
Kiedy gracze wymieniają assety, developerzy mogą zarabiać na opłatach.
W przyszłości będziemy obserwować wzrost kreatywnych modeli biznesowych, gdzie za użytkowanie in-game items emitent będzie otrzymywał prowizję (royalties). By the way, to już się dzieje.
To zupełnie inny system niż to, co znamy dzisiaj (twórca in-game goods nie dostaje nic w ramach kolejnych odsprzedaży).
(3) Jak Blockchain Stack Ulepsza Gaming?
(3.1) Płynność
Dzięki technologii blockchain, gracze mogą momentalnie uzyskać płynność dla swoich nagród (np. jeżeli token danej gry jest listowany na Uniswapie czy innym DEX-ie). Dodatkowo, do samej gry można wprowadzić bramkę fiatową dla non-web3 players, dzięki czemu momentalnie będzie można sprzedać swój token do fiata
(hint: to jest ultra pożądane przez graczy).
(3.2) Interoperacyjność
Dzięki temu, że produkty budowane są na publicznych blockchainach, np. na Polygonie, assety w grze będą mogły funkcjonować w różnych ekosystemach.
Lemme explain.
Weźmy prosty przykład: jeśli mintujesz awatar w grze zbudowanej na Polygon, możesz go potem wykorzystać w swoim profilu na Lens Protocol jako PFP.
(Lens to zdecentralizowana platforma social media, tworzona przez foundera Aave)
Dzięki temu pojawi się coś, czego nie ma w świecie web2: możliwość drugiego życia dla awatarów, przy przedmiotów (tylko wtedy, jeśli będą kompatybilne z innymi ekosystemami).
(3.3) Self-Custody
Po raz pierwszy w historii mamy technologię, która pozwala na prawdziwe posiadanie aktywów w grze. Dotychczas niby każdy tworzył własne konto, kupował skiny czy broń, ale skiny były przypisane do gry, a nad kontem kontrolę miał twórca.
Inaczej mówiąc, nie masz nic do gadania :) 0 kontroli, 0 ownership.
Kiedy wszystko oparte jest o wallety, nikt nie może kontrolować naszego konta (dopóki mamy klucze prywatne).
(3.4) Nagradzanie użytkowników
Nawiązując do wyżej wspomnianej interoperacyjności: jeśli gry mogą się ze sobą komunikować, a reputacja graczy jest zapisana on-chain, różne firmy mogą wynagradzać aktywnych użytkowników i ściągać ich do swoich gier.
Przykładowo, kiedy startujesz z nową grą w jakimś ekosytemie, możesz wziąć inną popularną grę i wyselekcjonować graczy, którzy spełniają wybrane kryteria, a następnie zaprosić ich do swojej gry, robiąc airdropa lub nagradzając ich w wybrany przez Ciebie sposób.
(3.5) Gra Upada. Co teraz?
W Web2 jeśli gra upada, a serwery przestają istnieć, tracisz dostęp do konta. Pisałem o tym kilka punktów wcześniej. Natomiast jeśli mechanizm postaci, awatarów, czy artefaktów / itemów oparty jest o NFT, tokeny może i tracą użyteczność, ale nadal mają wartość kolekcjonerską.
(3.6) Eliminacja rynku podróbek
Na rynku web2 gaming dużo jest shady stron ze skrzynkami i skinami. Łatwo trafić na scam. I wiem, że śmiesznie to brzmi w stosunku do web3, które nadal (niestety) pełne jest nieuczciwych projektów, natomiast w tym przykładzie skupimy się na tych uczciwych.
Załóżmy, że wypuszczasz 10 000 mieczy. Ktoś próbuje je podrobić. Może mu się udać w web2, ale nie w web3. Tutaj znamy całkowitą podaż i adres kontraktu. Każdy może sprawdzić czy kupiony przedmiot jest oryginalny.
(3.7) Podejmowanie decyzji
W web2 badanie rynku polega na analizie danych, czy ankietach, które służą jako “podkładka” do wprowadzenia nowych featurów.
W web3 można powołać DAO, dzięki któremu dużo szybciej wdrożymy aktualizację czy nową funkcję.
To ważne, bo dzięki DAO (jako firma) jesteś w stanie być bardzo blisko społeczności i precyzyjnie odpowiedzieć na potrzeby rynku.
Hint: myślę, że kluczem jest tutaj friendly UX. User nie będzie nawet wiedział, że głosuje w ramach DAO, a pod spodem jest jakiś blockchain.
Po prostu wyskakuje pop-up, jest kilka opcji do wyboru i that’s it.
Voting power jest kalkulowany na podstawie zdobytych coinów (o których nie musi wiedzieć, że są tokenami), albo czasu spędzonego w grze (trust).
(3.8) Płatności
Gry opierają się na mikrotransakcjach.
Jeśli mówimy o grach web2 - system mikrotransakcji, konwersja fiat-a do in-game points, bramki fiatowe, różne waluty i inne pierdoły są praktycznie nie do urzymania (przez koszty i problemy z różnymi jurysdykcjami poszczególnych graczy).
Załóżmy, że gracze wymieniają się punktami, aktywami, czy tokenami - w systemie opartym o fiat trzeba by księgować każdy najmniejszy przelew.
Można zmieniać balansy kont graczy dopóki ktoś nie wypłaci kasy na konto, ale to tak, jakbyś grał w CS’a z wallhackiem: oszukujesz :)
Web3 jest o tyle spoko, że wprowadza unifikację waluty i mega tanie transakcje.
Dzięki temu twórca gry nie musi się martwić o walutę rozliczeniową, a transakcje pod spodem będą bardzo tanie, gdzie (z perspektywy gracza) jeden dolar może wystarczyć nawet na kilkaset transakcji (wystarczy doładować konto).
(4) Czy Web3 Gaming = P2E?
A teraz trochę z innej beczki: czy Web3 Gaming jest tym samym, co play2earn?
Ulubiona odpowiedź prawników: to zależy.
I faktycznie tak jest - zależy, jak na to spojrzeć.
Teoretycznie: tak, ale praktycznie: nie.
Gra nie musi być play2earn, a może opierać się na blockchainie.
Co więcej, gra może być z rynku tradycyjnego i może mieć wdrożony blockchain stack, a gracz nie musi o tym wiedzieć.
Żeby gra była blockchainowa, nie musi istnieć aspekt play2earn (co nie wyklucza istnienia wewnętrznych ekonomii, bo każdy lubi zarządzać swoimi zasobami i z punktu widzenia firmy wprowadzenie takiego modelu jest mega ważne).
Natomiast będzie mnóstwo gier, zaczną eksperymentować z blockchainem (i nie będą się tym chwalić, a jednocześnie nie będą klasycznym play2earn).
(5) Web2 Gaming vs Web3 Gaming
Tutaj chciałem poruszyć jeden bardzo ważny temat. Mianowicie blockchain jest niesamowicie innowacyjną technologią, która niesie za sobą szereg benefitów.
Jak pewnie się domyślasz, żeby wdrożyć technologię blockchain do dużych podmiotów w branży gamingowej, trzeba ich najpierw przekonać.
A oni, jak się okazuje, mają bardzo ambiwalentny (mowiąc łagodnie) stosunek do web3 gaming.
Myślą, że chcemy im zabrać użytkowników i że jesteśmy scammerami.
To tak w skrócie.
Wszystko przez to, jaki obraz web3 & NFT space serwują nam mainstream media.
Ludzie widzą tylko małpy za miliony dolarów i myślą, że kryptowaluciarze to jacyś szaleńcy :) Dosłownie.
Mało kto wie, o co dokładnie w tym wszystkim chodzi.
Mało kto potrafi odsiać warstwę spekulacyjną i zobaczyć potencjał.
Niektórzy go dostrzegają (i nawet zaczynają korzystać z technologii), ale nie chcą tego ogłaszać publicznie właśnie przez negatywne konotacje słowa NFT czy web3.
Weźmy przykład spoza gamingu → bank PKO. I nie chodzi o to, że weszli w metaverse, bo póki co to ruch czytso PRowy.
Chodzi o mechanizm otwierania poufnych dokumentów, gdzie używają blockchaina, żeby wiedzieć kto, kiedy i w jaki sposób otworzył załącznik danego maila.
Dzięki temu, że dane znajdują się na blockchainie, nie można ich zmodyfikować, plus są dostępne wstecz (i nie wymagają ogromnych baz danych do przechowywania).
(6) Bear Market vs Fundamentals
Wróćmy do tematu. Jak już wczesniej pisałem, kurz opadł, przyszedłl rynek niedźwiedzia i nie bardzo wiadomo, co dalej.
Wolumeny na OpenSea spadły o 96% od ATH, a niektórzy już wieszczą koniec NFT, play2earn, web3 gaming itd.
Natomiast ten, kto nadal jest na rynku i kto patrzy na wydarzenia, ten wie, jak bardzo umacniają się fundamenty.
Pomimo tego, że rynek jest mega młody, codziennie wychodzą pozytywne informacje, które nie mają odzwierciedlenia w cenie.
Lemme explain:
Arabia Saudyjska (w ramach rządowego funduszu) zainwestuje 37 miliardów dolarów w gaming. Wśród inwestycji znajdą się firmy z sektora web3 gaming.
Finansowania zbierają nie tylko same gry, ale również szeroko pojęta infrastruktura, która umożliwia np. budowanie whitelabelowych rozwiązań dla innych gier, czy dostarczająca rozwiązania zwiększające prywatność i odporność na ataki hackerskie.
Gość, który budował GTA, zebrał tydzień temu $8M na swój startup, który skupi się na budowaniu gier blockchainowych.
Twórca PUBG launchuje grę blockchainową, której budowanie może potrwać nawet 5 lat.
Od jakiegoś czasu śledzę sobie tabelkę, w której co tydzień pojawiają się najnowsze zbiórki dla wschodzących firm web3 i okazuje się, że mniej więcej połowa (czasem więcej, czasem mniej), związana jest właśnie z web3 gamingiem
(7) Jak Może Wyglądać Adopcja Web3 Gaming?
Gry blockchainowe nie staną się mainstreamowe.
Wręcz przeciwnie: będą niszą.
Natomiast powstaną nowe gry (albo integracje blockchainowe w ramach już istniejących pozycji), które pozwolą na to, że userzy będą grać bez wiedzy o blockchain stack w rozgrywce.
Tutaj pałeczka jest po stronie frontendowców i devów, żeby zrobili tak, że wchodzę, gram, kupuje i sprzedaję skiny czy swoje nagrody, a całość dzieje się na blockchainie i ja o tym nie wiem.
Nie ma żadnego dodawnia RPC do metamaska, nie ma approvów i nie ma skomplikowanych technicznie zadań.
Dobrym case’em może być współpraca Polygon i Starbucks.
Starbucks ma największą aplikację lojalnościową na świecie z ponad 30M aktywnych użytkowników (łącznie mają dużo więcej).
Są różne programy lojalnościowe: kup 5 kaw, dostajesz gwiazdki, masz jedną kawę gratis.
Teraz tworzą program lojalnościowy na blockchainie, gdzie pod spodem wszystko działa na Polygonie, jest marketplace z NFT, userzy dostają NFT, a poza nami (crypto geeks) przeciętny Starbucks Client nawet nie, wie, jak to wszystko działa.
This is the level of adoption we should aim for!
Źródła
Bottom Line 📝
Dzięki za Twój czas!
PS. Jeśli doceniasz moją pracę - walnij w share i udostępnij na Twitterze.